Swurd foar Grutte Pier

Precies 500 jaar na zijn dood heeft Grutte Pier er een nieuw zwaard bij. Meestergoudsmid Watze van der Wal uit Joure vervaardigde een exacte kopie van het originele wapen, maar dan op schaal, van goud en belegd met 500 diamanten. Waarde: 37.000 euro. ‘Ik heb ‘m gewoon voor mezelf gemaakt, maar als een gek hem wil kopen dan kan dat.’

Watze van der Wal is al jaren gefascineerd door zwaarden. En door Friesland. Toen Leeuwarden in 2018 culturele hoofdstad was, zag hij een mooie gelegenheid om zijn passies en zijn werk te combineren. ‘Ik wilde iets doen met CH2018 en kwam al snel uit bij Grutte Pier, de grote Friese vrijheidsstrijder en volksheld met zijn vermaarde zwaard van 2,13 meter en 6,6 kilo. Grutte Pier staat voor onverzettelijkheid, de Friese cultuur voor de eeuwigheid en diamant is onslijtbaar. Symbolisch past het precies bij de Friese aard.’

De beste aanleiding

Af en toe maakt de edelsmid iets voor zichzelf. Gewoon omdat hij het leuk vindt. Dat moet dan in de vrije uurtjes, want er wordt moet natuurlijk ook gewerkt worden. En zo kwam het dat 2018 sneller ging dan het vervaardigen van het zwaard. ‘Ik moest op zoek naar een nieuwe aanleiding. Al snel kwam ik erachter dat Grutte Pier in 2020 precies 500 jaar dood is. Dat kwam goed uit. Een betere aanleiding kun je niet hebben.’

Om een exacte kopie van het origineel te kunnen maken, zocht Van der Wal contact met het Fries Museum. Dat bleek het zwaard in depot te hebben, wat voor de edelsmid hermetisch gesloten bleef. Toen het zwaard even later weer in het museum stond, mocht hij er weer niet bij. ‘Dat was wel noodzakelijk, want ik wilde de exacte maten opmeten. Uiteindelijk kreeg ik de juiste medewerker te pakken en kon ik onder begeleiding ik alsnog de maten en foto’s nemen.’

Voor ieder sterjaar een diamant

Het reusachtige originele zwaard heeft een houten handvat en blad van ijzer en oogt ruw. Van der Wal’s kopie heeft exact dezelfde verhoudingen, maar is tien keer kleiner: 21 cm. Het is een elegante vertaling, in champagnekleur, met een blad van witgoud en voor de rest veel geelgoud. Het handvat is belegd met 500 diamanten, voor ieder sterfjaar een diamant. 3,5 karaat in totaal. De edelsmid boorde 500 gaatjes en zette ieder diamantje met de hand. Precisiewerk. Monnikenwerk ook. Ook in het bolletje op het handvat plaatste hij twee diamanten. En nu, op de valreep van het 500^ste sterfjaar van Grutte Pier is het gereed.

‘Grutte Pier is onlosmakelijk verbonden met Friesland’, zegt de edelsmid. ‘Alle Friezen kennen hem en toch wijdt het Fries Museum dit jaar geen tentoonstelling aan hem. Voor zover ik weet gebeurt er in de provincie verder ook niets. Dat is toch opmerkelijk. Ik ben blij dat ik op deze manier de misschien wel grootste Friese volksheld wel kan eren. Voor hem en voor mezelf. Want ik heb het zwaard voor mezelf gemaakt. Ik stel het dan ook gewoon hier in de winkel tentoon. Maar voor een liefhebber van Friesland en van bijzondere objecten is het ook te koop. Verkoopprijs: 37.000 euro, een ruwe vertaling van uren en materialen. Er komt nog een mooi kistje van ebbehout omheen.’

Enige Friese meestergoudsmid

Van der Wal is de eerste en enige meestergoudsmid van Friesland. Hij kwam eerder in het nieuws met zijn bijzondere manchetknopen in de vorm van het coronavirus. Deze maakte hij in opdracht voor een huisarts met passie voor mooie en aparte dingen. ’Ik maak vooral heel gewone en persoonlijke sieraden, zoals ringen, oorbellen en kettingen. Maar voor uitzonderlijke opdrachten weten mensen mij ook geregeld te vinden.’

Foto: Johan Brouwer